Abstract:

In een recent gepubliceerd onderzoek, uitgevoerd door Frey en Osborne (2013), is onderzocht welke banen het meest waarschijnlijk zullen verdwijnen door de toenemende automatisering. Uit het onderzoek blijkt dat administratieve, fiscale en auditberoepen als eerste aan de beurt zijn. De kans dat functies als accountant, controller en auditor verdwijnen, wordt geschat op 94 procent. Vanuit het beroepenveld wordt een genuanceerder beeld geschetst. KPMG’s topman Simon Collins geeft in een interview met de Financial Times aan dat het beroep van accountant wel zal blijven bestaan, maar dat het wel (significant) zal veranderen (Agnew, 2015). Een visie die gedeeld wordt door de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA). Op het platform van de NBA ‘De Accountant’ vat zij deze veranderingen samen onder de noemer: Accountant 3.0 (Vlaming, 2014). Of er specifieke beroepen zullen verdwijnen is nog maar de vraag, maar één ding is zeker: de werkzaamheden van de financiële expert in het algemeen en specifiek de accountant, controller en auditor zullen veranderen. De bovengenoemde veranderingen komen onder andere voort uit veranderende wetgeving, veranderende informatietechnologie en het toetreden van start-ups. Deze triggers zullen hieronder behandeld worden.

De afgelopen jaren zijn tal van nieuwe internationale financiële wetten ingevoerd, de bekendste zijn: Foreign Account Tax Compliance Act (FATCA), The SarbanesOxley Act (SOX), Frank Dobb en BASEL III. Naast deze bekende nieuw geïntroduceerde wetten zijn er ook wijzigingen doorgevoerd in bestaande (landelijke) wetten, zoals de Wet Toezicht Accountantsorganisaties. Het doel van de nieuwe wetten en wetswijzigingen in de financiële sector is het inperken van risico’s bij organisaties, het bevorderen van de rechtszekerheid en het transparant maken van de financiële huishouding. Naast de nieuwe en veranderde wetgeving is er nog een trigger te benoemen die een grote transformatie teweegbrengt in de financiële sector, namelijk: technologische innovatie.

Deze golf van innovatie heeft zoveel impact dat er een speciale afkorting voor bedacht is: FinTech. Het woord FinTech is een samenstelling van de volgende twee termen: FINanciële (industrie) en TECHnologie. FinTech wordt gedefinieerd als innovatie mede mogelijk gemaakt door de opkomst van informatietechnologie om bestaande diensten te verbeteren of nieuwe diensten aan te bieden (Dapp, 2014). Het innoveren van de bestaande dienstverlening gebeurt zowel bij mkb-kantoren als bij de Big Four (KPMG, Deloitte, EY en PWC) door het inzetten van technologieën als process mining, business analytics en data driven services. Simon Collins, een partner van KPMG, zegt met betrekking tot deze technologieën het volgende: ‘The ability to have multi-dimensional changes in predictive modelling is extraordinary. It will eliminate a huge amount of the noise that makes judgment for auditors so difficult around areas such as going concern and goodwill.’ De beroepsorganisaties NBA, TUACC en NOREA gaan nog een stap verder in hun rapport getiteld (Schellevis and Van Dijk, 2014): Jaarrekening controle in het MKB: IT audit geïntegreerd in de controle-aanpak, zoals blijkt uit de volgende quote: ‘De controlestandaarden laten er geen misverstand over bestaan: financial audit en IT zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, als de risicoanalyse daartoe aanleiding geeft.

De accountant kan niet om de IT van de onderneming heen!’ Naast het feit dat de bestaande mkb-kantoren en de Big Four investeren in technologie om hun dienstverlening te verbeteren, is er ook nog een hele groep aan FinTech start-ups die op dit moment toetreden tot de markt. Een aantal voorbeelden van deze start-ups zijn: SoFI, Avant, Dianrong, Lunchpoint, Revel Systems, Grouplend, MarketInvoice en GuiaBolso. Alleen al in 2014 en de eerste helft van 2015 is er meer dan 17 miljard dollar geïnvesteerd (brongegevens Finovate/Crunchbase) in dit type start-ups, zie figuur 1.1 voor een overzicht van de investeringen per maand. De technologische innovatie zal zich de komende jaren (versneld) doorzetten wat vraagt om een ander type financieel expert. In de ideale situatie beschikt deze financiële expert naast productkennis ook over domeinkennis en kennis over informatietechnologie. Productkennis staat voor kennis over een specifieke industrie of een onderdeel hiervan. Hierbij moet gedacht worden aan kennis over de gehele financiële industrie of een specifiek onderdeel hiervan, bijvoorbeeld: investeringen, persoonlijke financiën of bancaire infrastructuren. Domeinkennis staat voor kennis over specifieke methoden en technieken bijvoorbeeld business process management (BPM) of business rules management (BRM), of kennis over een specifiek onderdeel binnen één vakgebied (bijvoorbeeld kennis van de methode Lean). Informatietechnologie kennis staat voor kennis over de toepassing van informatietechnologie (hardware en software). Als aanvulling op deze  kennisgebieden wordt ook steeds vaker een beroep gedaan op de softskills van de financiële expert. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat de financiële expert steeds vaker steeds vroeger bij (advies)trajecten betrokken is en daarin een volwaardig adviseursrol dient te vervullen. In de ideale situatie beschikt een financieel expert over kennis met betrekking tot één of meerdere producten, domeinen en informatietechnologieën. Als we realistisch kijken naar de huidige financiële experts, dan zijn er maar weinig die aan dit profiel voldoen. Een kennishiaat dat opgelost dient te worden door enerzijds verschillende typen kennis in één team te verenigen. Anderzijds is het noodzakelijk dat de financiële expert zelf ook beschikt over voldoende domein-, product- en informatietechnologie kennis om een gedegen gesprek te kunnen voeren met bijvoorbeeld procesanalisten en data-analisten. Fou-Khan Tsang, algemeen directeur Alfa Accountants en Adviseurs, verwijst naar de Pincoffs affaire om het huidige kennishiaat samen te vatten (AFAS, 2012): ‘Honderd jaar na deze fraudezaak krijgt deze man gewoon een standbeeld in Rotterdam. Als wij niet in ons vak de verantwoordelijkheid nemen, krijgen alle fraudeurs over honderd jaar een standbeeld. Om nieuwe accountants [lees financiële experts] te krijgen moeten ze niet Starreveld lezen, maar de biografie van Steve Jobs.’

Het doel van het lectoraat Optimaliseren Kennisintensieve bedrijfsprocessen is om het bovengenoemde kennishiaat te verkleinen. Om dit doel te bereiken hebben we de volgende missie geformuleerd: ‘Het ontwikkelen en verspreiden van nieuwe inzichten en oplossingen voor praktische vraagstukken met betrekking tot kennisintensieve bedrijfsprocessen teneinde de kennisontwikkeling en professionaliteit in met name de financiële dienstverlening te bevorderen.

Authors:
Martijn Zoet

APA Reference:
Zoet, M. (2016). Het nieuwe normaal voor de financiele professional: processen, beslissingen, gegevens, bedrijfsregels en informatietechnologie. Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van lector Optimaliseren Kennisintensieve Bedrijfsprocessen Zuyd Onderzoek.